DUR YOLCU!

Çanakkale de gezimize bizlere eşlik edecek rehberimizi bulduktan sonra, rıhtımdan feribotla Eceabat a geçerek başlıyoruz. Bizden başka 10 kişiye de rehberlik yapacak rehberimiz. Adnan Altan kendini tanıtıyor. Eceabat ilçesi nde savaşların yapıldığı yerlere doğru yol alırken. Birlikte gezeceğimiz kişilerle de tanışıyoruz. Yurdun değişik bölgelerinden geldiklerini söyleyen hatta Konyalı iki kardeşte var. Konya lı kardeşler birisi Almanya da. Diğeri ise Irak ta çalıştığını söylüyor. Memleket lerine izine geldiklerini. Tatile geldikleri halde Çanakkale Savaşlarını yerinde görmek istadikleri için Çanakkale ye geldiklerini söylüyorlar.

Rehberimiz servis aracının içinde araç yol alırken bizleri bilgilendirmek için kouşmasına başlıyor.

Rehber Adnan Altan: Önce Çanakkale nin adının nerden geldiğini anlatıyor:

‘’Çanakkaleyi Çanak, çömleği ile anmamız o toprağın burada çok olması bunun imalata yönelik güçlenmesi bir kaznanç temin edilmesi nedeni ile tpraktan çanağı almışlar. Fatih ten de kaleleri almışlar, böylece bizim Çanakkale’nin adı çıkmiş.

Çanakkele 9 737 m2 bir alana sahip 1000 bin nüfusu olan ilimizdir.

Yaklaşık 800 km2 lik kısmı Eceabat bölgesidir. Burası Trakya kısmıdır. Bununda 474 km2 lik kısmı Gelibolu, 289 km2 lik kısmı da Eceabat ilçemiz oluşturuyor. 289 km2 lik kısmın yaklaşık onda sekizinde savaşların yapıldığı kısmı oluşturuyor.

Her ne kadar Çanakkale Savaşları, yada Gelbolu Savaşları diyorsak da asıl savaş Eceabat’ın savaşıdır. Bu savaş daha çok Eceabat bölgesinde oluşmuştur.

Burda bir boğaz var. Buraya Çanakkale Boğazı denir. Karşısında Lara Burnu var.  Çanakkale boğazı Gelibolu ilçesine kadar devam eder. Gelibolu ilçesinden sonra Marmara Denizi başlar.

Çanakkale boğaz girişinden marmaraya kadar mesafe 65 km dir. Çanakkale boğazının en geniş yeri Nusrat mayın gemimizin mayın döşediği karanlık liman dan karşısındaki Engeldere denen yer arasındaki uzaklık 7520 metredir. Liman olarak en geniş yer Çanakkale limanı ile Eceabat limanı arasıdır o uzaklık ise 5556 metredir.

Çanakkale boğazının en dar yeri ise iki kale arası 1270 metredir. Ortalama derinlik ise 65-70 metredir.

Lara burnu ile içerlere gelindiğinde derinlik 110 metreye çıkar. (4 Nisan 1953  Dumlupınar denizaltısı ile İsveç Nobelant şilebi ile çarpıştığı nokta 90 metredir. Çarpışma sonucu 86 müretebattan 81 tanesi burda şehit olur.)

Çanakkale’nin merkez ilçe dahil 12 ilçesi var. Eceabat ilçesinin de 12 tane köyü var. Osmanlı imparatorluğunun Selim lerinin yaşadığı bu bölge. Bu bölgeden Almanlardan alınan iki savaş gemisi Goben ve Brestava gemileri 10 ağustos 1914 günü o gemiler Lara burnu açıklarına gelip demirlemişler.

Eceabat ın Kilitbayır köyü ise Osmanlıca da Kilidi Bayir denir. Kilidi Bauır bölgesi deniz olduğu için denizin kilidi anlamına gelir. Daha sonra bu kelime kilidi bayir olmuştur.

 Buranın iki önemi var. Birincisi burada kalelerin olması, ikincisi ise 1600. Yıllara dayanan yıllarda Edirne den kopup gelen Ahmedi Cahidi tarikatına mensup bir cahidi Sultan diye bir yatırının buraya gelmesidir.

Burda ‘DUR YOLCU’ kitabesi bulunmakta. Bu kitabeyi yazdıran ise Trabzo lu Seyran Çebi adında yedek subay olarak askerlik yapmış bir yedek subaydır. Bu subay Milliyet Gazetesinden esinlenerek kitabeyi buraya yazdırmış sonrada burda evlenip buraya yerleşmiştir. Böylece Çanakkale boğazından geçen herkesin görebileceği bir kitabe bölgeyi anlatmaktadır.’’ Diye gün boyu bizleri gezdirdikleri birçok köde. Savaşın yapıldığı bölgelerde, şehitliklerde bilgilendirmeye devam etti.

Bigalı köyünde Mustafa Kemal Atatürk ün kaldığı ev hala o günkü canlılığını koruduğu gibi müze haline getirilmiş. Köye otobüslerle girilmiyor. Köy tamamen tarihi geçmişi korumakta. Mustafa Kemal in çalışma masası dinlendiği odası. O günlerde kullandığı elbiseleri dahi durmakta. Kaldığı ev İlk Okul kitaplarıda gördüğümüz Selanik teki doğduğu evi andırmakta. (Not: Bu konu daha geniş olarak ileriki bir yazımızda daha detaylı gürüntülerle yayınlanacak)

Çanakkale Savaşlarının Belkide askeri anlamda cephaneliği denebilecek kısmı ise Tabyalar. Yer altında kurulmuş tabyalar kısım kısım müze haline getirilmiş. Tarihin en eski savaş araçlarından. O günlerde kulanılmış mavzer fişeklerine kadar çok miktarda savaş aracı sergilenmekte.

1915 Çanakkale Savaşlarında Kandırılarak getirilmiş Anzak (Avustralya) askerlerinin Conk Bayırı çevresine gemiden indirilerek bırakılması sırasında yüksek tepelerde mevzilenmiş Mehmetçik ler 4500 kadar Anzak askerini etkisiz hale getirmiş. Seferi görev ilan edilen o anlarda askere alınan Daha çok Üniversite öğrencilerinin askere alınırken yaş a göre değilde kantara çıkarılıp 14 kg geleni almış olmalarını ilk defa burda duyduğumda şaşrmadım desm yalan olmaz.

Anzak ların Kandırılarak getirilmelerini ilk anda anlamış oldukları bu sahillerde anlaşılıyor. Sığ alanda karaya çıkılan bu bölgede vurulup toprağa düşmüş Anzaklılar için mezarları bu alanlanlara yapılıvermiş. Anzak koyu diye adlandırılan Conk Bayırında çok çetin savaşlar olmuş. Öyle ki savaş ta bir ara ateşkes ilan edilmiş ölülerin kokusundan rahatsız olunmuş 5 saat ataşkes uygulanmış.

İngilizler savaşı uzaktan seyrederken. Fransızlarında bir gemisi torpillenmiş onlarda bu savaşta kulanıldıklarını anlamışlar. İngiliz smürgesi olan Hindistan danda asker getirilmiş. Yene Zelanda danda macera olacak diye askerler getirilmiş. Savaşın ne olduğu savaş bitip kayıpların ortaya konduğunda ortaya çıkması resmi rakamlaya göre karşılklı 300 biner kayıp verilmesi resmi olmayan bilgilere göre ise bu rakamların 1 er milyon olduğu söyleniyor.

Çanakkale Savaşın da 57. Alay bir bölgede 1600 kayıp birden verir. Arı Burnundaki Bomba Sırtı bölgesinde 1915 yılı mayıs ayında 27. Ve 57. Alay burada muhabere etmiş. Kocaeli Valaiği tarafından yapılan Kesik Dere Şehitliğinde 18 ve 64 Alay dan şehit olmuş askerlerin kimlikleri sembol mezarlarının üzerine yazılmış.

PAMUKOVA DAN: Mustafa Oğlu Halil.

PAMUKOVA DAN: Ahmat Oğlu İsmail.

PAMUKOVA DAN: H.Hasan Oğlu Süleyman

GEYVE: Hasan Oğlu Ali

GEYVE: Mehmet Oğlu Ali

GEYVE: Emin Oğlu İsmail

GEYVE: İsmail Oğlu Mehmet

GEYVE: Mustafa Oğlu Mehmet

 Bir sonraki haberimizde Çanakkale çarşısından görüntü ve hikayemiz olacak.